Bijzondere vondsten uit wrak Brits oorlogsschip

Op 6 januari 1799, exact 222 jaar geleden, strandde het Britse oorlogsschip de HMS Apollo voor de kust van de Razende Bol bij Texel. Het schip was diep weggezakt in de zeebodem maar is door erosie weer tevoorschijn gekomen. Het wrak van de Apollo en de zeebodem rond het wrak zijn in de zomer van 2020 onderzocht. Dit leverde een aantal bijzondere vondsten op. Deze vondsten worden deze zomer tentoongesteld in Museum Kaap Skil, onder voorbehoud van de coronamaatregelen.

Het oorlogsschip uit 1794 was eigendom van de Royal Navy. Door een navigatiefout strandde het schip op de ondieptes bij de Razende Bol. De kapitein probeerde het schip nog te redden door alle kanonnen over boord te laten gooien en zo het schip lichter te maken, maar dit mocht niet meer baten. Het schip zonk diep in het zand weg. De opvarenden werden gered door een Pruisisch fregat.

Onderzoek

Afgelopen zomer zijn het wrak, dat zich op zeven meter diepte bevindt, en de zeebodem rond het wrak bestudeerd met behulp van sonarbeelden en duikend onderzoek. Periplus Archeomare voerde het sonaronderzoek uit in opdracht van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed. Het duikwerk werd verricht door de NorthSeaDivers uit Breezand, ondersteund door de gemeente Texel, Museum Kaap Skil en de provincie Noord-Holland.

Bijzondere vondsten

Veel van de overboord geworpen kanonnen zijn teruggevonden en er is militaire uitrusting van de mariniers opgedoken, waaronder twee leren patroontassen. Deze tassen hingen met een riem aan de heup. In de tas was ruimte voor een hardhouten patroonhouder voor 18 patronen. Die patronen bestonden uit een rol papier gevuld met buskruit en een ronde, loden musketkogel. Het leren foedraal van de tassen heeft een oversluitende klep met in goudopdruk het wapen van de Engelse koning George III, de toenmalige koning.

Ook zijn twee leren schedes voor bajonetten opgedoken. Bijzonder is dat in deze schedes het eigendomsmerk ‘the Broad Arrow’ van de Royal Navy en de gekroonde GR is geslagen. Tot op de dag van vandaag worden Britse overheidsgoederen met de GR gemerkt.

De objecten zijn gaaf bewaard gebleven door de uitstekende conserveringsomstandigheden op de zeebodem. In het wrak bevinden zich nog veel andere objecten, maar er is geen menselijk botmateriaal gevonden.

Geschiedenis van het fregat HMS Apollo

De HMS Apollo behoorde tot de zogenaamde Artois-klasse. Het was gemaakt van hout, ruim 46 meter lang en werd in september 1794 te water gelaten. Het schip werd snel gebouwd en niet vooraf getest. Het beschikte over ondeugdelijke navigatieapparatuur. Momenteel resteert het ‘lower deck’ nog, dat heeft een lengte van 44,5 meter.

De HMS Apollo was onderdeel van een vloot die moest voorkomen dat Frankrijk Engeland zou veroveren. Dat zat als volgt: in 1795 verjoegen de republikeinse Nederlandse Patriotten stadhouder Willem V van Oranje-Nassau. Dat deden zij met behulp van Frankrijk. Willem vluchtte naar Engeland, de Fransen bereidden een invasie van Engeland voor. Omdat Engeland deze invasie wilde voorkomen, patrouilleerde de Royal Navy langs de Noordzeekusten. Tijdens deze patrouilles strandde de HMS Apollo.

In 1810 vergingen nog meer Britse oorlogsschepen bij Texel; onder andere de HMS Minotaur, de HMS Nassau en het grote linieschip de HMS Hero.

Brits eigendom

Omdat de HMS Apollo een Brits oorlogsschip is, zijn én blijven de objecten eigendom van het Verenigd Koninkrijk. Dat is internationaal zo afgesproken. De provincie Noord-Holland is nu beheerder van de spullen en vraagt om een formele bruikleen zodat de objecten straks legaal in Kaap Skil kunnen worden tentoongesteld. Momenteel worden de vondsten in badjes geconserveerd bij de firma Restaura in Heerlen.

Voor het opduiken van vondsten uit Nederlandse, Britse of andere oorlogsschepen in Nederlandse wateren is vooraf toestemming van de Nederlandse overheid nodig.

Erosie en monitoring van scheepswrakken

De natuurlijke erosie voor de Razende Bol is omvangrijk. Vele tientallen meters per jaar verdwijnen in zee en scheepswrakken die daar zijn vergaan, spoelen bloot. Overheden en amateurduikers zorgen voor monitoring van de wrakken en de berging van blootgespoelde objecten.