Oude toepassingen van urine
Mediterrane olijfolie-amfoor uit het Piskruikenwrak
Vroeger werd menselijke urine voor verschillende doeleinden gebruikt. Er werd onder andere leer mee gelooid, wol mee gevilt en urine werd gebruikt bij het verven van stof. Door zijn vele toepassingen was urine geld waard. Het werd daardoor ook verhandeld. Niet voor niks hebben de duikers één van de wrakken bij Texel het Piskruikenwrak genoemd: dit wrak bevatte honderden kruiken met urine!
Vetoplossend
De leerlooier gebruikte urine in de eerste stap van het schoonmaakproces van de huiden. Nadat de huiden een aantal weken in een bad van water, urine en kalk hadden gelegen, kon de leerlooier het vet en de haren eraf schrapen. Deze vetoplossende eigenschap van urine werd ook in de wolindustrie benut: wol werd in een oplossing met urine gewassen.
Wol vilten
Om laken te maken werd er eerst van wol een losse stof geweven die vervolgens werd vervilt. Bij het vervilten, vollen genoemd, was urine onontbeerlijk. De geweven wollen stof werd in een bad met onder meer urine gestampt tot het een dichte structuur had gekregen. Het stampen gebeurde in de middeleeuwen met de voeten, later werd de volmolen uitgevonden. In een volmolen werd de kracht van de wind gebruikt om stampers te laten bewegen. Vanwege de doordringende stank van de urine stonden volmolens altijd aan de rand van een stad.
Purper verven
Om stof een mooie paarsrode kleur te geven, werden twee soorten zeeslakken gebruikt. Beide slakken scheiden slijm uit een klier, dat bij blootstelling aan zonlicht purperblauw wordt. De kleurstof was geliefd en duur, doordat er veel slakken nodig waren om een kledingstuk purper te verven. In het verfproces werd urine gebruikt om te zorgen dat de kleurstof goed hechtte aan de stof.
Uit een wrak
Het zogenaamde Piskruikenwrak is een tastbaar bewijs van de handel in urine. Honderden amforen, waar eerder olijfolie of wijn in was vervoerd, waren gevuld met urine op weg voor de textielindustrie. Het schip is met zijn lading rond 1700 gezonken en in 1999 door de Texelse duikers ontdekt. Je kunt zo’n kruik en de zeeslakken waar de kleur purper uit werd gewonnen komen bekijken in de tentoonstelling Wereldreis bij Museum Kaap Skil. Je vindt ze in het onderdeel dat gaat over de handel met het zuiden. Dit is maar één voorbeeld van de vele verhalen uit die tijd die je er kunt ontdekken.
