Weetjes over wier
Ik ben archeoloog, dus voor mij is wier gewoon een woord voor een plant uit zee. Maar toen ik mij in wier ging verdiepen, omdat het vroeger onder andere voor dijkenbouw werd gebruikt, bleek dit niet om wier te gaan! Voor de dijken en als vulling voor matrassen werd zeegras gebruikt, dat door mensen wier werd genoemd. Zeegras is een plant van het zoute water. Het heeft wortels en zaden, zeewier heeft dat allebei niet. Tegenwoordig staat het echte wier juist in de belangstelling om zijn toepassingen.
foto Historische Vereniging Wieringen
Zeegras
Tot begin 20e eeuw waren er grote zeegrasvelden in de Zuiderzee en de Waddenzee. Wiervissers oogstten het zeegras en lieten het ontzilten en drogen. In de middeleeuwen werd zeegras al gebruikt om dijken te versterken. Deze zogenaamde wierdijken bestonden niet uitsluitend uit wier, maar hadden een kern van klei. Het wier diende als stootkussen tegen de golfslag op de zachte klei.
Paalworm
In de achttiende eeuw deed de paalworm zijn intrede in onze contreien. Dit kleine schelpdier heeft in zijn eentje de hele dijkenbouw op zijn kop gezet! De houten palen waarmee het zeegras op de dijk werd gehouden, werden namelijk in rap tempo aangetast. De paalworm was trouwens ook een ramp voor de scheepvaart, want men voer met houten schepen.
Doorsnede oude dijk
Een paar jaar geleden moest de Waddendijk bij De Schans opengemaakt worden vanwege de komst van een nieuw gemaal. Voor archeologen is zoiets een uitgelezen moment om onderzoek te doen. De dijk bestaat namelijk al vele eeuwen en dat was ook te zien aan de dwarsdoorsnede. Het oudste deel stamt uit de 14e eeuw. Toen werd er volop gebruikt gemaakt van wier. De afdruk die we ervan hebben gemaakt, een zogenaamd lakprofiel, is te zien bij Museum Kaap Skil.
Echt zeewier is een alg
Zoals gezegd is zeegras geen wier maar een plant. Wier is een meercellige alg, die in vele vormen en maten voorkomt. Zeewier wordt gegeten en gebruikt in allerhande producten. Zo is het terug te vinden in sauzen, ijs, tandpasta en cosmetica. Zeewier is eiwitrijk en biedt met de groeiende wereldbevolking veel economische perspectieven.
Van wier tot waar
Het ontwerpduo Klarenbeek & Dros onderzoekt de mogelijkheid om uit zeewier een grondstof te maken dat als vervanging van plastic kan dienen. Bij Museum Kaap Skil is deze zomer in de tentoonstelling ‘Van wier tot waar’ te zien hoe zij dit doen. Een intrigerend project, waar mogelijk ook een hoop milieuwinst mee te behalen valt.
Wierdag
Op dinsdag 20 augustus is het Wierdag bij Museum Kaap Skil. Met aandacht voor het historische gebruik van het wier dat eigenlijk zeegras is èn moderne toepassingen van echt zeewier. Er zijn lezingen, demonstraties en een proeverij. Het wordt een interessante dag en ik ben ook erg benieuwd naar de zeewierhapjes. Graag tot ziens op de Wierdag!
