Archeologie onder water

Gepubliceerd op 16 juni 2022

Geschreven door Michiel Bartels

Metalen voorwerpen, afkomstig uit het Palmhoutwrak

Op 17, 18 en 19 juni zijn de Nationale Archeologiedagen. Met activiteiten door het hele land om mensen te laten kennismaken met deze boeiende wetenschap. De meeste mensen zullen bij het woord archeologie denken aan opgravingen op land. Er is echter ook archeologie onder water. Op Texel levert dat fantastische vondsten en kennis op.

Voorzichtig

Archeologische opgravingen en vondsten zijn een belangrijke bron van kennis over het verleden. Van uitgestorven dieren, plantengroei en klimaat in de prehistorie tot hoe mensen (heel) lang geleden leefden. Wij bekijken zo’n opgraving als geheel, met de vondsten in hun context. Om de context intact te houden, gaan wij heel voorzichtig te werk. Dus geen ruw schepwerk op een plek waar een Romeins woonhuis is gevonden, om maar eens wat te noemen.

Scheepswrakken

Door de context van een vondst te waarborgen, kun je veel meer zeggen over die vondst. Waarvoor, waar en door wie een object werd gebruikt, bijvoorbeeld. Bij archeologie onder water is het misschien wel nóg lastiger om hier zorg voor te dragen. Voor de kust van Texel liggen bijna honderd scheepswrakken op de zeebodem, voornamelijk houten handels- en oorlogsschepen die zijn gezonken in de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw. Begraven onder het zand zijn het een soort tijdcapsules geworden. Een geweldige bron van informatie over het verleden!

Monitoren

Door veranderende stromingen spoelen de wrakken soms vrij. Dan krijgt het water er vat op en kunnen de wrakken met inhoud en al in korte tijd verdwijnen. Doodzonde natuurlijk! Dat proberen we dan ook te voorkomen, door de wrakken te monitoren en, indien nodig, af te dekken. Duikers die de wrakken onderzoeken, brengen ze ter plekke in kaart. Geen eenvoudige klus, onder water in die troebele Waddenzee!

Opgedoken vondsten

In de loop der jaren hebben duikers ook heel veel objecten boven water gehaald. Handelswaar, scheepsonderdelen, persoonlijke bezittingen van de zeelui, van hout, ijzer, organisch materiaal of aardewerk. Een selectie van deze enorme hoeveelheid opgedoken vondsten is te zien bij Museum Kaap Skil. Vanaf eind juli komt daar een nieuwe tentoonstelling bij met objecten uit het Palmhoutwrak. Dat wordt echt spectaculair: in dat wrak zijn bizar luxe voorwerpen gevonden, van goud, zilver en zelfs textiel. Een unieke collectie met een heel intrigerend verhaal. Kom vooral kijken!