Misschien wel specialer dan de jurk
Detail van de kaftan met de zilveren knopen (foto: Emmy de Groot, Universiteit van Amsterdam)
Let op: dit is een weblog uit 2017. Onderstaande informatie is daardoor (deels) niet meer actueel.
Als het over de vondst van het Palmhoutwrak gaat, kom ik superlatieven tekort. Het is zo’n enorme vondst en zo spectaculair! De onderzoekers zijn honderden objecten aan het identificeren en er zitten echt juweeltjes tussen. Gelukkig kunnen we af en toe ons enthousiasme delen met het publiek. Vorig jaar de jurk, daarna de tapijtfragmenten en nu een oosterse kaftan!
Fragiel maar compleet
De kaftan is waarschijnlijk afkomstig uit het Ottomaanse Rijk, dat in de zeventiende eeuw bestond uit Turkije en grote delen van het Midden-Oosten en Zuidoost Europa. Net als de eerder getoonde jurk is de kaftan vrij goed bewaard gebleven. Als je bedenkt dat hij bijna vier eeuwen onder water heeft gelegen, kun je je nauwelijks voorstellen hoe dat mogelijk is. De stof is wel ontzettend kwetsbaar. Daarom hebben we in overleg met provincie en onderzoekers besloten hem slechts tien dagen te tonen. Het weefsel is zo teer, dat we de kaftan in de doos tonen. Hij moet zo min mogelijk worden bewogen; daarom kreeg ik tijdens de rit van Amsterdam naar Texel al de zenuwen bij elke hobbel!
Zijde en zilver
De kaftan is van rood zijde. Er zitten grote filigrein zilveren knopen op. Dankzij de moderne technieken waar de onderzoekers over beschikken, weten we heel precies welke materialen en kleurstoffen zijn gebruikt. Aangezien het allemaal heel duur en luxe was, moet de eigenaar behoorlijk rijk zijn geweest. De kaftan is best klein, daarom denken we dat hij van een kleine vrouw of een kind is geweest. Anders dan de jurk, die alleen een gezette, struise dame zal hebben gepast.
Samenwerken in onderzoek
De onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam delen hun ateliergebouw met het Rijksmuseum. Het is fascinerend om daar rond te kijken! Onlangs heb ik er de perspresentatie van de kaftan meegemaakt. Ook aanwezig was Jenny Tiramani, een expert van de School of Historical Dress in Londen. Zij is degene die het kledingstuk als kaftan had herkend; eerder stond het te boek als jack met een vraagteken erachter.
Extreem bijzonder
De jurk was spectaculair, maar deze kaftan is eigenlijk nóg bijzonderder. De oosterse connectie geeft het verhaal een heel nieuwe wending. Eigenlijk is het één grote puzzel; steeds komt er een klein stukje duidelijkheid. Het lijkt mij fantastisch als alle puzzelstukjes en al het uitzoekwerk van de onderzoekers gaan leiden tot een compleet beeld van het schip, de lading en de eigenaar.
Conserveren
Hoe behouden we dit tere weefsel? Een belangrijke vraag, waar de UvA-onderzoekers een antwoord op proberen te vinden. Waarschijnlijk is een oplossing een zuurstofvrije vitrine, gevuld met bijvoorbeeld stikstofgas. Dan stoppen alle afbraakprocessen. Ook dit vind ik waanzinnig spannend; het is misschien niet het meest sexy onderwerp maar wel van wezenlijk belang. Het onderzoek is in volle gang. Ik kijk enorm uit naar de nieuwe bevindingen van de wetenschappers en naar het moment dat we de hele vondst kunnen opnemen in een permanente tentoonstelling!
